Giở chồng báo cũ (1)

Đôi khi giở lại những trang báo cũ, bất chợp gặp những điều thú vị, như tản văn của Đoàn Thêm chẳng hạn...

(Trong "Văn hóa nguyệt san" số 52, tháng 7-1960)

Mưa

Đoàn Thêm

Mưa, mưa mãi, mưa to mưa nhỏ, có ai đếm trong đời bao nhiêu trận buồn vui?

Mưa dào dạt gieo tan bong bóng, ném vòng trên vũng trên ao, buông rèm theo dọc mái gianh, dệt không gian sợi dài muôn trượng, biến dây thép ngang sân thành chuỗi ngọc, ống máng và cống rãnh bên hiên chan chứa nguồn pha lê nhuộm ánh cầu vồng bảy sắc, con chó vàng sặc sụa quẫy lung tung, lũ thơ ngây thả bập bềnh thuyền giấy...

Mưa lác đác, tàu chuối tiêu ai tước mà xơ? long bong mái kẽm, ném hạt châu lăn tuột lá sen non cành khoai biếc, mắc nhánh mận xù xì nhựa đọng san hô, vướng màng tơ bát giác nhện càng chăng lưới, thấm nhị vàng hoa bưởi đắm hương, mượt lông tuyết con cò bạch nấp bụi trúc co chân giũ cánh.

Mưa rả rích lạnh người hiu quạnh, bất đắc dĩ hãm mình phòng vắng đọc sách bên song, mưa vây bốn phía rào ngăn vườn dược lu mờ, che khuất cỏ cây: ngơ ngác đi tìm ánh sáng... Tạnh chốc lát cho vài tia hy vọng hửng lòng mây, rồi trời đất lại sầm trong ảm đạm, ngọn tre rũ rượi, kẻ chăn vịt áo tơi tầm tã co ro bên quán dột, con ễnh ương chốc chốc động ao bèo kêu hỏi mặt trời đâu?

Mưa ào ào tung trận quật cường, trả thù lại những ngày nắng gắt áp bức nặng nề, gió thét sấm gầm như sắp vỡ bầu trời, cho hả phẫn nộ của sông núi bao đời uất hận; trong bóng tối, vũ trụ ầm ầm rung chuyển: tan thành nước hay trở lại hỗn mang? Hồ tái mặt, sóng bọt trắng cồn trong chớp loáng; rừng cây loạn đảo, lim, sáo, trắc, bàng lang lo bật rễ, đá tảng sườn non gió lật trôi theo thác cuộn giao long, cơn phá hoại điên cuồng tan tác cỏ hoa vô tội.

Mưa phơ phất cuối chạp đầu xuân buông tơ gió cuốn, mắc cành mai nẩy trắng, tưới thay sương ướp cúc tươi vàng, rắc kim cương lấp lánh vạt áo nhung lay láy như mắt huyền sáng dịu; mưa nhẹ bâng khuâng tỏa khói lan man trên sông lờ lững mờ bóng thuyền êm trôi cõi mộng chân mây hòa màu đáy nước.

Mưa sướt mướt đêm đông gió rít ngàn lau rặng duối; mành phên kín, ổ rơm ươm hương lúa mới; vài ba bạn cũ xạm mặt phong trần, bên chiếc hỏa lò nghi ngút cá rúng rượu nồng, ánh lửa chập chờn, trên vách bóng đầu nghiêng ngả; vần thơ cổ quên giờ giá lạnh, chén men bừng ấm lòng tri kỷ, câu chuyện xưa nay hàn huyên nghe giọt mái gianh thánh thót bên hè, nhớ lại cả cơn mưa trong sách: mưa bến vắng bình minh tiễn khách, mưa sầm sập như tiếng đàn nơi hiên Lãm Thúy, khi Kiều bên Kim phổ khúc đoạn trường.

Rượu ngà ngà lả giấc, sớm ngày tỉnh nghe gà cộc tác, bừng mắt tạnh mưa; nụ tầm xuân trước giậu gió đưa, đống rạ ướt ngây ngất quyện sương bốc làn khói tím; khách váng vất bên thềm ngắm cảnh, tưởng chừng vẫn sống trong mơ...